روش درستِ گزارش مقادیر p

به‌صورت کلی، مقادیر p به خوانندگان می‌گویند که آیا تفاوت‌های موجود بین گروه‌­ها، روابط و غیره، به صورتی تصادفی رخ داده‌­اند یا به متغیر(های)مطالعه وابسته هستند. با توجه به دستورالعمل­‌های آماری، مانند نمونه‌­های ارائه شده توسط مجله نیچر، برای هر یک از تغییرات، تفاوت‌ها و یا روابطی که "معنی‌دار[1]" هستند، باید یک مقدار p ارائه کنید. علاوه بر این، از آنجا که مرز "معنی‌دار" (یا یک مقدار p که با استفاده از آن مشخص می‌شود کدام مقادیر معنی‌دار و کدام مقادیر کم اهمیت هستند) می‌تواند برابر با 0.5، 0.001، یا 0.01 باشد، توصیه می‌شود که مرز استفاده شده در مقاله خود را بیان کنید. برای این کار، نوشتن یک جمله مانند "مرز معنی‌دار بودن برابر با 0.05 قرار داده شد[2]"، کفایت می‌کند.

با این حال، یک مقدار p نمی‌تواند حدود یا مقدار تاثیرگذاری، تغییر یا رابطه را به خوانندگان نشان دهد. بنابراین، باید از اینکه تنها مقادیر p را گزارش دهید اجتناب کنید. همیشه خوب است که یک آمار آزمایشی (t، F، U و غیره)، ضریب رگرسیون یا همبستگی (r پیِرسون، rho اسپیرمن، ..)، یا مقیاس میزان تاثیر (مربع اتا، مربع اتای جزئی، مربع امگا، ..) را نیز ارائه نمود.

اجازه دهید که جمله نمونه "رابطه معنی‌داری بین اضطراب و رضایت شغلی مشاهده کردیم (p<.5)" را در نظر بگیریم. در اینجا، همۀ آنچه که به خوانندگان می‌گویید، این است که شواهد کافی در اختیار دارید که نشان می‌دهند این رابطه نمی‌تواند تصادفی باشد. خوانندگان نمی‌دانند که این رابطه مستقیم است یا غیر مستقیم (به عبارت دیگر، آیا شرکت‌­کنندگانی که دارای رضایت شغلی بیشتری بودند اضطراب بیشتری داشتند یا اضطراب کمتری؟). علاوه بر این، مشخص نیست که این رابطه قوی است یا ضعیف. برای کمک به خواننده، باید به همراه مقدار p، یک ضریبِ نسبت را نیز گزارش کنید. اگر "r=-0.78" را در پرانتز انتهای جمله اضافه کنید، خوانندگان درک خواهند کرد که این یک رابطه معکوس قدرتمند است و در نتیجه، درک بهتری از یافته‌­های شما به دست خواهند آورد.

به یک مثال دیگر اشاره میکنیم: «مشاهده کردیم که یک تفاوت معنی‌دار بین امتیازاتِ پیش از برگزاری تست و امتیازاتِ پس از برگزاری تست وجود دارد». پیشنهاد می‌کنم که این دو مورد را نیز گزارش کنید: (الف) آزمون آماری، برای اینکه خوانندگان بدانند که که از کدام آزمون آماری برای بررسی این تفاوت استفاده کرده‌­اید و (ب) یک مقیاس از میزان تاثیر، که به خوانندگان در درک مقدار این تفاوت کمک کند. حتی در صورت اینکه تنها میانگین امتیازات قبل و بعد از تست را نشان دهید، خوانندگان یافته­‌های شما را درک خواهند کرد.

به‌علاوه، خوب است که مقادیر دقیق p را گزارش کنید، چرا که با این کار، صداقت علمی را بیشتر رعایت کرده‌­اید. در جمله بالا، مقدار p می‌تواند "0.048" باشد؛ این مقدار از نظر تکنیکی زیر "0.05" است، اما آنقدر به 0.05 نزدیک است که احتمالاً نیاز است تا با آن مانند یک مقدار p برابر با 0.51 برخورد شود، که از نظر آماری معنی‌دار نیست. عموماً، اگر مقدار p از 0.001 کمتر باشد، تنها کافیست که بیان کنید "p<.001". در غیر این صورت و به‌ویژه برای نتایج اولیه، مقادیر دقیق p را گزارش کنید.

علاوه بر این، چند اشتباه معمول در گزارش مقادیر p وجود دارد که من با آنها مواجه شده‌­ام:

1.        "p=.00" یا "p<.00"

از نظر تکنیکی، مقادیر p نمی‌توانندبرابر با صفر باشند. در برخی از برنامه­‌های آماری، مقدار p در خروجی برابر با  .000 قرار داده می‌شود، اما این احتمالاً به دلیل رند کردن یا حذف برخی از اعداد بعد از نقطۀ اعشار است. بنابراین، بهتر است "p=.000" را با "p<.001" جابجا کنید، چرا که حالت دوم، قابل قبول­­‌تر بوده و مقدار p گزارش شده را نیز چندان تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. توجه داشته باشید که مقدار p همواره بین 0 و 1 قرار دارد و هرگز نمی‌تواند منفی باشد.

2.       "p<.03"

در بسیاری از ژورنال‌ها، مقادیر p که به صورت عبارات منطقی با مقدار آلفا (مرز معنی‌دار بودن) بیان شده باشند، پذیرفته می‌شوند، عباراتی مانند "p<.05"، "p<.01" یا "p<.001". می‌توان آنها را با مقادیر مطلق نیز بیان نمود، به عنوان مثال، "p=.03"، یا "p=.008". با این حال، وقتی عددی که پس از علامت‌های بزرگتر یا کوچکتر می­‌آید، مقدار آلفا نباشد، مقادیر p به صورت متداول با این علامت‌ها استفاده نمی‌شوند.

نکتۀ آخر: بسیاری از افراد صاحب­‌نظر در زمینه­‌های علمی، تکنیکی و پزشکی پیشنهاد می‌کنند وقتی که یک عدد نتواند از 1 بیشتر شود، نباید یک صفر را قبل از نقطۀ اعشار آن نوشت (مثال‌های اعدادی که نمی‌توانند از  1 بیشتر شوند عبارتند از، وابستگی‌ها، نسبت‌ها و سطوح معنی‌دار آماری)؛ به عبارت دیگر، "p<0.05" را باید به صورت "p<.05" نوشت.

اگر سوالات بیشتری در این زمینه دارید و یا نظری دربارۀ این مقاله دارید، آنها را در بخش نظرات بنویسید.

ترجمه: زهرا زارع حسین زادگان