سلسله مقالات آموزش مقاله‌نویسی
4-چگونه باید فایل نتیجۀ سرقت ادبی را تفسیر کنیم؟
برای بررسی سرقت ادبی ابزارهای متفاوتی وجود دارد. این ابزارها متن شما را با الگوریتم‌های پیشرفتۀ خود از لحاظ شباهت با مقالات پایگاه دادۀ خود بررسی می‌کنند. توالی کلمات به‌وسیلۀ نرم‌افزار شناخته می‌شود و شباهت آن را با هرآنچه در منابع خود دارد در نهایت در فایلی که به آن گزارش سرقت ادبی (Plagiarism Checking Report) می‌گویند، به شما ارائه می‌دهد.
امروزه سایت‌ها و نرم‌افزارهای بسیاری در دسترس همگان قرار دارد که می‌توانند با استفاده از آنها متن خود را از نظر سرقت ادبی بررسی کنند. در مطالب قبلی به تعریف این پدیده و چرایی ضرورت آن پرداخته شد.
نگارش مقاله‌ای منصفانه و در چارچوب قوانین نشر بین‌المللی بی‌گمان زحمت بسیاری دارد و بخشی از این کار حصول اطمینان از نبود سرقت ادبی در کار است. استفاه از کار دیگران قطعا ضروری است و به کار شما اعتبار می‌بخشد اما این تنها در صورتی است که شما نیز به این دوستان اعتبار دهید.
یکی از معتبرترین سایت‌هایی که می‌توانید با استفاده از آن متن خود را از لحاظ سرقت ادبی بررسی کنید، سایت iThenticate است. استفاده از این سایت رایگان نیست و باید برای استفاده از آن حساب کاربری داشته باشید و و برای استفاده از آن باید سالانه مبلغی بپردازید.
برای کار با این سایت باید فایل خود را به صورت Word بارگذاری کنید و سپس منتظر بمانید تا گزارش مد نظر پس از ارزیابی به شما ارائه شود. این گزارش به شما نشان می‌دهد که کدام بخش‌های کار شما با آثار دیگران مشابهت دارید و با اصلاح کدامین بخش‌ها می‌توانید از سرقت ادبی دوری کنید.
ابتدا باید میزان حساسیت را در بررسی تعیین کنید. درجه‌های حساسیت در بررسی به مسائل متفاوتی بستگی دارد. می‌توانید برخی موارد را هنگام بررسی حذف کنید. موارد قابل حذف:
1- Quotes
2- Matches
3- Bibliography
توجه داشته باشید که هرگاه خواستید از کار خود مطمئن باشید بالاترین میزان حساسیت را درخواست بدهید.
معمولا گفته می‌شود که تا رقم 20 تا 30 درصد شباهت مشکلی ندارد. اما این فقط یک توضیح کلی است. نحوۀ تفسیر این گزارش متفاوت است. برای اینکه برداشت درستی از این گزارش داشته باشید، باید به نحوۀ پراکندگی شباهت‌ها دقت کنید.
فایل گزارش سرقت ادبی یا پلاجیاریسم (Plagiarism) که در اصل یک فایل pdf است که دو بخش دارد؛ در یک بخش متن اصلی وجود دارد و در بخش دیگر گزارش بررسی سرقت ادبی آمده است. این گزارش دو نکته را نشان می‌دهد:
1- درصد کلی شباهت
2- منبع اثر
3- درصد مشابهت هر اثر
توجه داشته باشید که هر کدام از منابع با رنگ خاصی نشان داده شده است. اگر پس از مطالعۀ گزارش متن را بررسی کنید می‌بینید که بخش‌های مختلفی از آن با رنگ‌های متفاوتی هایلایت شده است. هر رنگ نشان‌دهندۀ یک منبع و اثر است.
اما چگونه باید این رنگ‌ها و اعداد را تفسیر کرد. ابتدا باید در نظر داشته باشید که عددی که به عنوان درصد شباهت عنوان می‌شود، دراصل درصد حجم مشابهت نسبت به متن شماست. این درصد نشان می‌دهد که چه میزان از کل کار شما به متون دیگر شباهت دارد.
مواردی هست که در بررسی گزارش سرقت ادبی باید مد نظر داشته باشید:
1- پراکندگی این شباهت به چه شکل است؟
اگر این شباهت به شکل توالی تعداد زیادی کلمه باشد، به شکلی که برای مثال کل یک پاراگراف با پاراگرافی دیگر در منبعی دیگر مشابه باشد، درصورتیکه نویسنده آن مطلب را درون علامتهای نقل قول («») قرار نداده باشد، سرقت ادبی خواهد بود. اگر تعداد کلمات زیاد باشد، حتی اگر نویسنده ارجاع داده باشد، این به معنای سرقت ادبی یا پلاجیاریسم (Plagiarism) خواهد بود.
2- این شباهت در کدام بخش‌های مقاله و دربارۀ چه مواردی است؟
بخش‌هایی مانند مقدمه و روش تحقیق بیشترین امکان وجود سرقت ادبی را دارند. از آنجاکه این بخش‌ها حاوی مطالبی هستند که در بسیاری از مقالات مشترک است و یا امکان تکرار دارند، باید آنها را با دقت بررسی کنید. به‌ویژه در بخش روش تحقیق، اسامی روش‌ها، ابزارها و نحوۀ استفاده از آنها، پرسش‌نامه‌ها، نظریات مختلف و ... مواردی هستند که شیوه‌های متعددی برای بیانشان وجود ندارد بنابراین شباهت‌های موجود در این بخش‌ها تا حد زیادی طبیعی است؛ هرچند توصیه می‌شود که همواره یک متخصص آن را بررسی کند زیرا شباهت بیش از حد می‌تواند امکان دیتاسازی را مطرح کند.
3- آیا رقم کلی بالا به معنای وجود سرقت ادبی است؟
پاسخ این است: خیر. نباید به این موضوع به این شکل نگاه کرد. مواردی بوده است که در آنها گزارش وجود تا پنجاه درصد شباهت را نشان می‌دهد (مخصوصا در مورادی که حساسیت بررسی بالا تعیین شده باشد)؛ اما نتیجۀ تفسیر گزارش نشان داده است که سرقتی صورت نگرفته است. زیرا تعداد بسیاری شباهت در حد 2 یا 1 درصد گزارش شده است. چنین شباهت‌هایی که بیشتر اوقات هم به دلیل واژه‌ها و ترم‌های تخصصی است، اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان آنها را به حساب سرقت ادبی گذاشت.
دیدگاه‌ها