سلسله مقالات آموزش مقاله‌نویسی
سری سرقت ادبی (PLAGIARISM)
2-سرقت ادبی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
در نگارش مقالات علمی آنچه همواره برای ما اهمیت داشته است، استفاده از کار پیشینیان ما در امر مورد تحقیق است. ما در ابتدای راه تحقیقات خود به بررسی آنچه از پیش انجام شده می‌پردازیم تا 1-مبادا کار تکراری انجام دهیم، 2- اطلاعات لازم را برای انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف همان موضوع مورد بحث بیابیم. این اطلاعات که اغلب با استفاده از جستجو در ماشین‌های جستجوی اینترنتی و کتابخانه‌ای صورت می‌گیرد، بعدها در مرحلۀ نگارش مقاله نیز استفاده می‌شود. به‌ویژه در سه بخش مقدمه، روش تحقیق و بحث بیشتر از این اطلاعات استفاده می‌شود.
اما هرگاه از اطلاعاتی که برای انجام تحقیقات خود جمع‌آوی کرده‌اید، استفاده کنید، بی‌آنکه به منبع حقیقی آنها اشاره شود، سرقت ادبی یا علمی یا پلاجیاریسم (PLAGIARISM) اتفاق افتاده است. توجه داشته باشید که هرگاه به آنچه در مطلب چاپ‌شده‌ای غیر از مطلب در حال انجام آمده، اشاره بشود، باید منبع اصلی آن طبق فرمت خواسته شده از شما از سوی مجلۀ مقصد، معرفی شود. این کار ارجاع‌دهی محسوب می‌شود و انواع مختف دارد. در ارجاع‌دهی شما باید نام نویسنده(گان)، نام اثر، نام مجله و یا ناشر اثر را به همراه اطلاعات جزئی مانند جلد و صفحۀ مدنظر بیاورید. این کار برای این است که آنچه اعتبار شما به آن اشاره می‌کنید از آن این عناوین است. شما باید اعتبار این عناوین را با اشاره به نام آنها حفظ کرده و در عین حال به کار خود اعتبار ببخشید. پس این عناوین درواقع سند هستند. سندی که چاپ آنها به واسطۀ داوری‌ها و ویرایش‌های انجام شده به آنها اعتبار بخشیده‌اند. پس استناد شما به این سند کار شما را معتبر خواهد کرد. حال اگر شما از این اسناد که در یک پروسۀ علمی مورد پذیرش جامعۀ علمی قرار گرفته است، اشاره نکنید، فکر، زحمات علمی و اعتبار شخص و یا اشخاص دیگر را سرقت کرده‌اید.
اما سرقت ادبی یا پلاجیاریسم (PLAGIARISM) می‌تواند در حالات مختلفی اتفاق بیفتد. توجه داشته باشید که منظور از استناد تنها در مورد متون نگاشته شده در مقالات نیست. بلکه هرگونه اطلاعاتی اعم از جدول، نمودار، تصویر، پرسشنامه و ویدئو باید به هنگام استفاده مورد استناد قرار بگیرد. برای ارجاع به هر کدام از اینها روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید با رجوع به آنها از وقوع سرقت ادبی جلوگیری کنید. سرقت ادبی در وارد زیر اتفاق می‌افتد:
1-معرفی کار دیگری به عنوان کار خود؛
2-کپی کردن مطالب و کلمات و ایده‌های دیگران به عنوان کار خود؛
3- استفاده نکردن از علامت «» هنگام نقل قول مستقیم؛
4-ارائۀ اطلاعات اشتباه دربارۀ منبع یک اثر در هنگام استفاده؛
5-تغییر دادن کلمات و استفاده از مطلب بدون آنکه به خالق اصلی اثر اشاره شود؛
6-کپی کردن میزان زیادی از کار و اثر دیگری به شکلی که قسمت اعظم کار را تشکیل بدهد حتی اگر به منبع اصلی اشاره شود.
نکتۀ قابل توجه دیگر در اینجا این است که باید مراقب باشید که دچار سرقت ادبی از خود (SELF-PLAGIARISM) نشوید. این امر متاسفانه بسیار شایع است. نویسندگان به مطالب خود ارجاع می‌دهند بی آنکه به منبع آن اشاره کنند. آنها به تصور اینکه این مطلب از آن خود آنهاست و نیازی به استناد به آن نیست چون در نهایت خود صاحب آن اثر و یا فکر هستند، به آن اشاره‌ای نمی‌کنند. به یاد داشته باشید که هرگاه مطلبی را به چاپ رساندید ، آن مطلب به دنیای علم تعلق دارد و بخشی از اعتبار آن متعلق به ناشر و یا مجله‌ایست که کار شما را به چاپ رسانده است؛ پس باید به آن مانند هر مطلب دیگری ارجاع دهید. بسیاری از مقالات به دلیل ارجاع ندادن نویسنده به مطالب پیشین خودش مسترد (RETRACTED) شده‌اند. پس به یاد داشته باشید که اگر به کاری ارجاع ندهید، حتی اگر آن اثر نتیجۀ تحقیقات خود شما باشد و مجله حق کپی‌رایت مقاله را بی هیچ محدودیتی به شما داده باشد، این کار سرقت ادبی یا پلاجیاریسم (PLAGIARISM) محسوب خواهد شد و برای شما عواقب ناخوشایندی خواهد داشت.
