وضعیت نشریات دانشگاه تهران در اسکاپوس (دو نشریه اول)

پیش از شروع  باید عرض کنم که این مقاله هنوز کامل نشده است و سعی می‌کنم هر چه سریع‌تر بقیه مجلات را اضافه کنم.

در ابتدای بررسی، متوجه شدیم که برخلاف سازوکار یکپارچه انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، انتشارات دانشگاه تهران، نظم مشخصی ندارد. هر مجموعه تحت یک نام مجزا درحال فعالیت است. همان‌طور که در تصویر شماره یک، مشاهده می‌کنید، تنها یک انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران وجود دارد، درحالی‌که نزدیک به 5 عنوان برای انتشارات دانشگاه تهران فقط در این تصویر ثبت شده است. 8 عنوان برای 10مجله! 2 برای 10 مجله دارای پرونده در اسکاپوس، 8 نام به دانشگاه تهران نسبت داده شده است.

لذا بدیهی است که از نظر الزویر، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، یک انتشارات منظم و معتبر بوده و مجلاتی که تحت برند «دانشگاه علوم پزشکی تهران» منتشر می‌شوند با سهولت بیشتری در این پایگاه نمایه می‌شوند. یکی از شاخص‌های اعتبارسنجی اسکاپوس، امتیاز علمی ناشر است.

ستاد استنادی جهان اسلام نیز، امسال به انتشارات مختلف (در ایران بخوانید دانشگاه‌ها) وزن علمی داده است و امتیاز خود را قرار است با اعمال ضریب امتیاز ناشر برای مجلات محاسبه کند.

 تصویر 1. یکپارچه بودن انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، دلیل موفقیت این مجموعه قدرتمند است.

با شروع جستجو در پایگاه اسکاپوس، 8 عنوان مجله به دانشگاه تهران، نسبت داده شده است. (2 عنوان که نام دانشگاه تهران در آنها نیست را بعدا پیدا کردم) برخی در حال انتشار و برخی دیگر منتشر نمی‌شوند. یک مجله نیز، در این لیست وجود ندارد و به نام فینگلیش دانشگاه تهران (Danishgah-i Tihran, danishkadah-i dampizishki) نمایه شده بود. مجله Science نیز، توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ نمی شود. مجلۀ پژوهش‌های زبانی از این لیست دیگر تحت پوشش اسکاپوس نیست. لذا عدد کلی 9 مجله از 10 مجله است تا اکنون (خردد 1398) است. تعداد دقیق آن به خاطر بی نظمی انتشارات دانشگاه تهران قابل محاسبه نیست.

شایعاتی وجود دارد که انتشارات دانشگاه تهران، با پاک کردن صورت مسئله، قصد دارد تا با خروج چندصد هزار دلاری ارز از کشور، این سرمایه بزرگ ملی را به انتشارات آمریکایی، آلمانی یا هلندی بسپارد. در حالی که پیشنهاد کمک چند میلیارد تومانی حامیان دانشگاه را برای استخدام فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران و حل مسئله را رد کرده است و معتقد است که وابسته‌سازی برند دانشگاه تهران به خارجی‌ها و پرداخت میلیون دلاری سرمایه ارزی به آنها، بهتر از ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان دانشگاه تهران است. 

گفتنی است، انتشارات دانشگاه تهران با انتقال یک مجله در سه سال گذشته یه انتشارات اشپرینگر و سلب مسئولیت انتشار از خود، بدون دریافت حتی یک ریال! درامدی بیش از 300 هزار دلار را به اشپرینگر تقدیم کرده است. درحالی که جوانان مستعد و موسسات دارای مجوز  و متخصص در زمینۀ انتشار در ایران وجود داشته و می توانند با مدیریت انتشار مجلات و با ورود ارز به کشور، اقتصاد ایران را حمایت کنند.

نشریه رتبه اول: (در حال انتشار) - Analytical and Bioanalytical Electrochemistry

در صدر جدول رتبه‌بندی امسال، نشریه Analytical and Bioanalytical Electrochemistry به سردبیری  جناب آقای دکتر محمدرضا گنجعلی، وجود دارد. CiteScore این مجله، 1/38 و رتبۀ 19 از بین 31 نشریه گروه Analytical and Bioanalytical Electrochemistry را داراست. این نشریه از نرم‌افزار رایگان جوملا 1/5 با پلاگین مجلات جوملا استفاده می‌کند و دامنه آن نیز از زیردامنه‌های دانشگاه تهران نیست. رتبۀ جهانی Alexa این مجله 1,211,245 و رتبه آن در ایران 68،023 است. البته امروزه با تکمیل نسخۀ جدید پنگوئن، افزایش یا کاهش رتبۀ الکسا و MOZE، ارتباط مستقیمی با جایگاه مجله در گوگل ندارند.

این نشریه در سال 2018، تعداد 21 مقاله منتشر نموده است. تعداد کل مقالات از سال 2015 تا 2017، 221 مقاله، شمارش شده است. در برابر انتشار 221 مقاله، 304 مقاله به آن ارجاع داده‌اند. به‌طور میانگین هر مقاله‌ای که منتشر می‌شود، 1/83 بار ارجاع داده می‌شود. البته به‌صورت واقعی تا آخرین بررسی فرنام، تعداد 111 مقاله بدون ارجاع و 90 مقاله از دیگران ارجاع گرفته است. این مجله در سه سال گذشته، تنها یک مقالۀ مروری منتشر کرده، که یک نویسنده هم به آن ارجاع داده است.

شاخص SJR این مجله در سال 2017، 0/183 بود که یک سال بعد به 0/210 افزایش یافته است. این نشریه از سال 2018 به‌صورت ماهنامه منتشر می‌شود و H index آن 13 است.

با مقایسه نتایج سال گذشته، رشد بسیار خوب این نشریه بیشتر مشخص می‌شود، هرچند که همچنان در دستۀ Q4 قرار گرفته است. تحلیل داده‌های SciMago، رشد Analytical and Bioanalytical Electrochemistry را در دو سال گذشته به‌خوبی نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد، با بیشتر شدن فعالیت بین‌المللی این مجله، امتیاز و شهرت آن نیز افزایش یافته است.

در برخی از رشته‌ها، افزایش فعالیت بین‌المللی تاثیر کمتری بر شهرت مجله دارد. امید که در آینده، مقاله‌ای درباره بررسی میزان تاثیر فعالیت بین‌المللی بر رشد مجله در حوزه‌های مختلف، بتوانم تهیه کنم.

نشریه رتبه دوم (در حال انتشار) - Webology

نشریه رتبه دوم Webology است. این نشریه نیز از زبان برنامه‌نویسی PHP در Backend و HTML در Front استفاده می‌کند و بر روی وب سرور آپاچی، نسخه ویندوز قرار دارد. متاسفانه سیستم آنلاین ارسال مقاله ندارد و داوری‌ها به‌صورت سنتی و احتمالا با ایمیل انجام می‌شود. همچنین وبولوژی از تکنولوژی SPF برای هاست ایمیل و Dublin Core برای Syndication Techniques یا به‌صورت عمومی معرفی به موتورهای جستجو، استفاده می‌کند. دامنه آن نیز از زیردامنه‌های دانشگاه تهران نیست. سردبیر آن جناب آقای دکتر علیرضا نوروزی هستند. این نشریه در سال‌های 2015 تا 2018 روند یکسانی و گاها همراه با افت کیفیت و کاهش شهرت را تجربه کرده است. در سال 2017، Webology بهترین نشریه در میان 8 مجله نمایه شده در اسکاپوس بود. اما امسال به جایگاه دوم منتقل شده است. آمار SJR نشان می‌دهد که این نشریه در چندسال گذشته، روند نزولی داشته است.

البته با مقایسه شاخص SNIP این مجله و مجلۀ Analytical and Bioanalytical Electrochemistry متوجه شدم که گرفتن ارجاعات، در حوزه‌های فعالیت Webology بسیار سخت تر از مجلۀ رتبه اول است، زیرا تنها 0/005 اختلاف میان SNIP مجله اول و دوم وجود دارد. با اینکه مجله رتبه اول از شهرت بالایی (نسبت به دیگر مجلات اسکاپوس دانشگاه تهران) برخوردار است و جزو صدک 40 نشریات حوزه الکتروشیمی قراردارد (رتبه 19 از 31 مجله)، وبولوژی در صدک 54 قرار گرفته است (رتبه 97 از 211 مجله). یعنی بر اساس CiteScore percentile، این مجله در جایگاه اول است.

به زبان ساده، من CiteScore percentile را شهرت در رشته می‌نامم. یعنی وبولوژی شهرت بیشتری در رشتۀ
 Library and Information Sciences دارد تا Analytical and Bioanalytical Electrochemistry  در حوزۀ Electrochemistry

همچنین وبولوژی در حوزۀ فوق، در اطلاعات SJR  چارک سوم (Q3) را کسب کرده است.

این مطلب در حال تکمیل شدن است.