سلسله مقالات آموزش مقاله‌نویسی
چه کنیم اگر مقاله‌مان رد شد؟
واکنش اولیه
تمامی کسانی که در امر پژوهش مشغول هستند، حداقل یک بار طعم تلخ رد شدن مقاله‌شان را چشیده‌اند. این موضوعی است که ممکن است برای هر کسی با هر پیشینه‌ای اتفاق بیفتد و صرفا مختص تازه‌کاران این عرصه نیست. هر گاه چنین اتفاقی برای شما افتاد، پیش از هرگونه واکنش شتابزده، خونسردی خود را حفظ کرده و این را در نظر آورید که زحمات شما لزوما بر باد نرفته است. همۀ کاری که باید بکنید این است که راهی برای انتشار مقاله‌تان بیابید. در این نوشتار ما به شما نشان می‌دهیم که رد مقاله پایان فعالیت علمی شما نیست و حتی می‌تواند نقطه عطفی برای ادامۀ روند پژوهشی شما باشد.
در صورت روبرو شدن با چنین موردی همیشه می‌توانید اعتراض کنید. اگر فکر می‌کنید مقاله‌تان به دور از انصاف رد شده است و آنچه در نامۀ توضیحات آمده بر پایۀ اصول علمی نیست، اعتراض کنید. نامه‌ای به سردبیر بنویسید و توضیح بخواهید. اما به یاد داشته باشید که باید این کار را در کمال ادب انجام دهید. ممکن است سردبیر نامۀ شما را بخواند و دلایل شما را منطقی بداند و دست‌نوشتۀ شما را برای داوران دیگری ارسال کند. در اینصورت شما شانسی دیگر به دست آورده‌اید. اگر پاسخ شما همچنان رد مقاله بود، شما باید وارد فاز بعدی شوید.
مطالعۀ دلایل رد شدن
هر گاه مقاله‌ای را برای انتشار در سیستم مجله‌ای ثبت می‌نمایید، مقاله وارد سیستم ارزیابی اولیه می‌شود. بسته با میانگین زمان داوری مجله، پس از مدتی ممکن است ایمیلی دریافت کنید که حاوی خبر رد مقاله‌تان باشد. در چنین مواقعی خونسرد باشید و از پاک کردن ایمیل حاوی خبر رد مقاله‌تان خوداری کنید. آن نامه حاوی نکات ارزشمندی است که می‌تواند موجب موفقیت مقالۀ شما شود. در این نامه به شما دلایل رد مقالۀ شما ارائه شده است (اگر خوش شانس باشید نامه‌ای با جزئیات بسیار خوب دریافت می‌کنید). به یاد داشته باشید که گاهی تنها کاری که باید بکنید بر طرف کردن همین موارد است.
متن نامه را به دقت بخوانید و دلایل آن را بررسی کنید. ابتدا باید ببینید که مقاله‌تان در چه مرحله‌ای و به چه دلیلی رد شده است. گاهی مقاله در مرحلۀ ارزیابی اولیه (Style Check) رد می‌شود. نگران نشوید. همۀ موارد به جز یک مورد راه حل دارد. تنها چیز را که نمی‌توان حل کرد همراستا نبودن مقاله با حوزۀ تخصصی مجله است. اگر چنین باشد، بهتر است که مجله‌ای دیگر برای مقالۀ خود پیدا کنید. این بار مجله را با دقت انتخاب، شیوه‌نامۀ آن را مطالعه کنید و مقالۀ خود را بر اساس آن ویرایش کرده و بفرستید.
اگر دلیل رد شدن مقاله هماهنگ نبودن آن با شیوه‌نامۀ مجله است، مقالۀ شما تنها به یک ویرایش فنی نیاز دارد. ممکن است مقاله به دلایلی از قبیل درست نبودن شیوۀ ارجاعات، وجود نقص در ساختار مقاله و مواردی مانند فراوانی نمودارها و جداول و عکس‌ها و ... رد شده باشد. در اینصورت با اصلاح آنها می‌توانید برای ثبت مجدد مقاله اقدام کنید.
اما اگر دلیل رد شدن مقاله نبود نوآوری و یا وجود خطای علمی در مقاله باشد، مقالۀ شما نیاز به ویرایش علمی دارد. اینجاست که باید نامۀ مذکور را با دقت زیادی مطالعه کنید. برخی از این نامه‌ها حاوی نکات علمی بسیار خوبی است. گاهی داور به روش آزمایش مناسبی اشاره کرده است که انجام آن موجب می‌شود، مقالۀ شما به کیفیت بالاتری دست یابد. این انتقادات را جدی بگیرید و آنها را اعمال کنید. بی‌گمان نگهاهتان را به گونه‌ای تغییر خواهد داد که بر نگارش مقالات دیگرتان هم تاثیری مثبت خواهد داشت.
اعمال نظرات ارائه شده و ثبت مجدد مقاله در همان مجله
حالا که نامۀ داوری را خوانده‌اید و دلایل رد مقاله‌تان را می‌دانید وقت آن فرا رسیده است که با اعمال نظرات داوران مقاله را برای نشر آماده کنید. به یاد داشته باشید که حالا دو گزینه در پیش دارید. برخی از مجلات زمانی را برای (Resubmission) یعنی ثبت مجدد اختصاص می‌ذهند. این مهلت معمولا مدت زمان محدودی است (برای مثال فرصتی 20روزه). اگر طی این مدت مقاله را ویرایش کنید و بار دیگر در سیستم بارگزاری کنید و طی پیامی آن را به مجله اعلام نمایید، مجله آن مقاله را برای ارزیابی مجدد بار دیگر به همان داور خواهد سپرد. این کار مزایا و معایب خود را دارد. مزیت اصلی آن این است داور از پیش با مقاله آشناست و اگر اعمال نظراتش را در مقاله مشاهده کند، شانس شما برای گرفتن پذیرش افزایش می‌یابد-ناگفته نماند که سرعت کار نیز افزایش خواهد یافت. از معایب آن این است که ممکن است تغییر نظر داور کمی سخت باشد و حتی غیرممکن.
اگر مایل نیستید در این زمینه ریسک کنید، با دقت متن خود را ویرایش کنید و بار دیگر برای مجله بفرستید. اگر این بار به دست داور دیگری برسد، با توجه به ویرایش‌های انجام شده، بخت زیادی برای گرفتن پذیرش دارید.
یافتن مجلۀ جدید و مطالعۀ راهنمای نگارش آن مجله و ثبت در سیستم
می‌توانید مقاله را برای مجلۀ دیگری بفرستید. اینجا هم دو گزینه دارید. می‌توانید مقاله را بدون هیچ گونه تغییری برای مجله‌ای دیگر بفرستید. شانس خود را امتحان کنید اما ما چنین چیزی را توصیه نمی‌کنیم. به‌ویژه اگر موضوع مقاله تخصصی باشد و افراد متخصص زیادی در آن زمینۀ کاری به فعالیت پژوهشی مشغول نباشند، امکان این که مقاله‌تان بار دیگر به دست همان داور بیفتد هست. پس از نظرات مطرح شده در نامۀ داوری استفاده کنید و گزینۀ دوم را به کار ببرید؛ یعنی داده‌های قبلی را ویرایش کنید و مطالب جدید را به مقاله بیفزایید. پس از آنکه ساختار مقاله را بر اساس شیوه‌نامۀ مجلۀ جدید تنظیم کردید، آن را در سیستم مجله ثبت کنید.
