سلسله مطالب آموزش مقاله‌نویسی
راهنمای محققین جوان برای نگارش مقاله – مقاله مروری: مروری بر منابع
مقالۀ مرور منابع (literature review) چیست؟
یک مقالۀ مروری منابع خلاصه‌ای منتقدانه از همۀ کارهای چاپ شده دربارۀ یک موضوع خاص است. بیشتر مقالات پژوهشی، در مقدمه خود قسمتی برای مرور منابع (پیشینۀ پژوهش) دارند. با این حال خود مرور منابع (پیشینۀ پژوهش) می‌تواند به‌عنوان یک مقالۀ مستقل به چاپ برسد. اصول نگارش مقاله مروری، چه بخش مستقلی از یک نوشته باشد و چه یک مقالۀ بزرگتر، یکسان است. این نوشتار به مرور منابع بیشتر به چشم یک مقاله مستقل خواهد نگریست.
مقالات مرور منابع (Literature reviews) به همراه مقالات مرور سیستماتیک (systematic reviews) و متاآنالیز (meta-analyses) در خانوادۀ گستردۀ مقالات مروری (review articles) قرار دارند. یک مقاله مروری، بررسی پیشینه موضوعی و ارزیابی انتقادی است که اغلب با تحلیل یک مسئله خاص به شناسایی روند و بررسی شکاف علمی موجود همراه است.
مقالات مروریِ مرور منابع (Literature reviews)، معادن طلای مجازی‌ای از اطلاعات هستند؛ چرا که با خواندن آنها می‌توان به ایده‌هایی درباره فهم وضعیت کنونی یک موضوع رسید و تصمیم گرفت که آیا باید مقاله‌هایی را در باب همان موضوع جداگانه خواند؟. چنین مقالاتی هم برای محققین تازه‌کار و هم برای محققین پرکار در آن زمینۀ خاص فعالیت می‌کنند، مفید هستند، زیرا این مقالات این امکان را به آنها می‌دهد که با آخرین پیشرفت‌ها پیش بروند، و زمینه‌های جدید تحقیقاتی را شناسایی کنند.
به‌عنوان یکی از انواع مقاله، یک مقالۀ مرور منابع برخی از ویژگی‌های تمامی مقالات مروری را دارد:
- یک مطلب مستقل است.
- بر اساس مطالب چاپ شدۀ قبلی در زمینۀ خود است.
- حاوی اطلاعات و یا تجربیات تازه نیست.
- حاوی هیچ مطلب چاپ نشده‌ای در هیچ شکلی نیست.
بهترین رویکرد برای نگارش مقالۀ مرور منابع چیست؟
رویکردهای متفاوتی می‌تواند برای نگارش چنین مقاله‌ای وجود داشته باشد. در اینجا دو رویکرد رایج را بررسی می‌کنیم:
1- مبتنی بر ترتیب زمانی: این رویکرد هر اثر را به ترتیب زمانی بررسی و از نخستین اطلاعات در دسترس آغاز می‌کند. معمولاً منابع گردآوری شده، درحالیکه تحقیقات و پیشرفت‌های آن زمینه و موضوع خاص را ثبت می‌کنند به ترتیب تاریخ انتشار مورد بحث قرار می‌گیرند. این ساختار عموماً زمانی استفاده می‌شود که هدف مقاله نشان دادن روند تغییر روش تحقیق در گذر زمان است. برای مثال، مقالۀ مرور منابعی که روی سرطان پوست در نوجوانان تمرکز می‌کند، احتمالاً از این شیوه بهره می‌برد تا از نخستین روش‌های تشخیصی و درمانی شروع کند و به تدریج به سمت آخرین الگوهای درمانی پیش برود.
2- موضوعی: در این رویکرد، نویسنده منابع موجود را بر اساس موضوع و مضامین تئوریکی که احساس می‌کند برای درک مطلبی خاص مهم هستند، سازمان می‌دهد. این رویکرد معمولاً در مقایسه با رویکرد ترتیب زمانی قوی‌تر به حساب می‌آید زیرا کاری بیشتر از خلاصه کردن صرفِ هر منبع انجام می‌دهد: دانش موجود دربارۀ موضوع را از لحاظ برخی مسائل مهم تحلیل می‌کند، بدین ترتیب با جهت‌دهی مطالب، توجه آنها را به زاویا و چشم‌اندازهای جدید جلب می‌کند. برای مثال، نویسنده‌ای که مقاله‌ای مروری (مرور منابع) دربارۀ سرطان سینه در نوجوانان می‌نویسد برای استفاده ازاین رویکرد احتمالاً بخش‌های مختلفی را در مقاله قرار می‌دهد؛ مانند بخش‌هایی در رابطه با سرطان پوست ملانوما یا غیر از آن، برنزه کردن به‌عنوان یکی از دلایل آن، آگاهی نوجوانان و نگرش آنها به سرطان پوست، و الگوهای درمانی.
هرگاه مطمئن شدید که کدام رویکرد را بنا دارید در مقالۀ خود به کار ببرید، یافتن ساختاری برای مقاله‌تان آسان خواهد بود.
ساختار یک مقالۀ مرور منابع چیست؟
یک مقالۀ مرور منابع معمولاً این بخش‌ها را دارد:
مقدمه: همۀ مقالات مرور منابع قطعاً مقدمه‌ای دارند که مضامینی را با فراهم‌سازی اطلاعاتی دربارۀ زمینۀ تحقیق، ارتباط با موضوع انتخاب شده در زمینۀ تحقیق و تمرکز بر مرور منابع را در بر دارد.
روش تحقیق: بیشتر مقالات مرور منابع در بخشی از مقاله معیارهای مد نظر برای انتخاب منابع و یا شیوۀ ارائۀ اطلاعات را عنوان می‌کنند. این بخش درک رویکرد شما را برای خواننده ساده‌تر می‌کند.
بدنه: ساختار پاراگراف‌های شما، به الگوی سازماندهی منتخبتان برای پیگیری در مقالۀ مروری بستگی دارد. بدین ترتیب که مقالۀ مبتنی بر ترتیب زمانی پاگراف‌هایی مربوط به دوره‌های زمانی خواهد داشت و مقالۀ موضوعی برای هر موضوعی چندین زیرمجموعه.
بحث و نتیجه‌گیری: این بخش سهم اصلی و مهم مطالعات را خلاصه می‌کند و مسائل مطرح شده دربارۀ آن زمینۀ خاص را مورد بحث قرار می‌دهد. این همان بخشی است که شما شکاف‌ها و وقفه‌هایی را که مقاله نشان داده به شکل شفاف مطرح می‌کنید و پیشنهادات خود را برای آینده ارائه می‌دهید.
ارجاعات نهایی: لیست ارجاعات نهایی یکی از مهمترین بخش‌های یک مقالۀ مرور منابع است، چراکه مقالۀ شما کاملاً بر اساس منابع اولیه بنا شده است. لیست ارجاعات باید همراه با جزئیات، شمارۀ صفحه باشد و اطلاعات مربوط به بخش‌ها هم باید در صورت نیاز فراهم شود.
یک نکتۀ مهم:
به یاد داشته باشید که آنچه در رابطه با مقالات مروری می‌تواند برای شما چالش‌برانگیز باشد، استفادۀ بیش از حد از جملات دیگران است. از آنجا که در اینگونه مقالات شما از منابع دیگر به عنوان مواد خام خود استفاده می‌کنید، این امکان که دست‌نوشته‌تان به مقالات چاپ‌شدۀ دیگران شباهت بسیاری داشته باشد، یا به اصطلاح دچار سرقت ادبی شده باشید، زیاد است. پس حتما پیش از چاپ مقاله‌تان، سرقت ادبی آن را بررسی کنید تا بیشتر از 25درصد به مقالات دیگر شباهت نداشته باشد.
دیدگاه‌ها