فریبکاری
فریبکاری عبارت است از هرگونه زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی پذیرفته‌شده در نگارش و انتشار آثار علمی ـ پژوهشی یا انحراف از آنها که موارد ذیل را دربرمی‌گیرد:
1- ساختن (جعل) داده‌ها یا نتایجی که مبتنی بر پژوهش واقعی نیستند.
جعل داده‌ها عبارت است از گزارش مطالب غیرواقعی و ارائۀ داده‌ها یا نتیجه‌های ساختگی به‌عنوان نتایج آزمایشگاهی، مطالعات تجربی و یافته‌های شخصی. ثبت غیرواقعی آنچه روی نداده است یا جابه‌جایی نتایج مطالعات مختلف، نمونه‌هایی از این تخلف است.
2- دست‌کاری داده‌های حاصل از پژوهش و دخالت عمدی
تحریف داده‌ها به معنای دست‌کاری مواد، ابزار و فرایند پژوهشی یا تغییر و حذف داده‌هاست. به نحوی که سبب می‌شود نتایج پژوهش با نتایج واقعی تفاوت داشته باشند. همچنین هرگونه عملی است که منجر به تغییر نتایج بی‌طرفانۀ آزمون یا نگارش مقاله شود. این عمل اگر منجر به تغییر نتایج یا روش کار شود یا تغییری در نتایج به وجود نیاورد، باید حتما به‌صورت شفاف گزارش شود.
3- سرقت معنوی یا ادبی
سرقت ادبی عبارت است از استفاده از تمامی یا قسمتی از مطالب یا ایده‌های منتشرشده یا منتشرنشدهٔ فرد یا افراد دیگر بدون ذکر منبع به روش مناسب یا کسب اجازه در موارد ضروری.
4- انتساب غیرواقعی یا اجارۀ علمی
منظور انتساب غیرواقعی نویسنده/نویسندگان به مؤسسه، مرکز یا گروه آموزشی یا پژوهشی است که نقشی در اصل پژوهش نداشته‌اند. منظور از اجارۀ علمی آن است که نویسنده/نویسندگان فرد دیگری را برای انجام پژوهش به کار گیرد و پس از پایان پژوهش، با دخل و تصرف اندکی آن را به نام خود به چاپ رساند و انجام‌دهنده/انجام‌دهندگان پژوهش به‌عنوان نویسنده/نویسندگان معرفی نشود.
5- اجتناب از ذکر عوارض نامطلوب در کارآزمایی‌های بالینی
استفاده از اصل یا ترجمهٔ متن منتشرشدهٔ دیگران در دست‌نوشته باید طبق ضوابط ذیل انجام گیرد:
1- در صورت استفاده از شکل، جدول، پرسش‌نامه یا بخش قابل‌توجهی از متن موردنظر یا ترجمهٔ آن، به‌صورت آوردن عین آن متن، باید علاوه بر آوردن متن در داخل گیومه و ذکر منبع، از مالک معنوی متن اولیه اجازهٔ کتبی گرفته شود.
2- در صورت استفاده از متن موردنظر یا ترجمۀ آن به‌صورت نقل به مضمون، جمع‌بندی، نتیجه‌گیری یا برداشت ایده، باید منبع آن ذکر شود.
تبصره: مندرجات این ماده در مورد مطالب منتشرشدهٔ قبلی خود نویسنده/نویسندگان دست‌نوشته نیز صادق است.
3- تمام محققان موظف‌اند در صورت اطمینان از وقوع هرگونه فریبکاری، موارد را با رعایت محرمانگی حسب مورد به مؤسسهٔ حامی پژوهش، رئیس یا مسئول محل کار یا تحصیل نویسنده/نویسندگان اطلاع دهند.
4- سردبیر می‌تواند وقوع احتمالی فریبکاری را در دست‌نوشته‌های دریافتی جستجو کند، اما در صورت آگاهی از احتمال وقوع فریبکاری، موظف است با رعایت محرمانگی حسب مورد وقوع فریبکاری را به مؤسسهٔ حامی پژوهش، رئیس یا مسئول محل کار یا تحصیل نویسنده/نویسندگان اطلاع دهد تا با انجام تحقیق و بررسی وقوع آن محرز یا رفع شود. تحقیق و بررسی بر اساس مقررات و دستورالعمل‌های مربوط صورت خواهد گرفت.
تبصره: تا پیش از محرز شدن فریبکاری نباید اشخاص غیرمرتبط از مطرح شدن احتمال آن یا بررسی‌های در حال انجام مطلع شوند.
5- در صورتی که سردبیر وقوع فریبکاری را احراز کند، باید بسته به شدت فریبکاری احرازشده، یک یا چند مورد از اقدامات ذیل را انجام دهد:
1-5 خودداری از انتشار دست‌نوشته (در صورتی که هنوز دست‌نوشته منتشر نشده باشد)
2-5 استرداد و نشان‌دار کردن مقاله در صورت انتشار و درج اطلاعیه در صفحۀ مقاله
3-5 انتشار اصلاحیه یا تکذیبیه در شمارهٔ آتی نشریه (در صورت انتشار)
4-5 اجتناب از پذیرش مقالات آتی نویسنده/نویسندگان برای مدتی معین
5-5 حذف مقالات قبلی نویسنده/نویسندگان از سایت یا بانک اطلاعاتی نشریه
6-5 اطلاع به ناشر مجله در خصوص وقوع فریبکاری
7-5 ارسال مدارک به معاونت پژوهش دانشگاه نویسنده/نویسندگان که مرتکب فریبکاری شده‌اند.
8-5 اطلاع به کمیتهٔ اخلاق پژوهش دانشگاه تهران
9-5 ارسال مدارک به کمیتهٔ اخلاق پژوهش وزارت و پیگیری موضوع از طریق کمیته
دیدگاه‌ها