پایگاه نشریات با دسترسی آزاد (DOAJ)

راهنمای نمایه‌سازی نشریات در پایگاه‌های معتبر علمی - راهنمای نمایه سازی در DOAJ 

 

پایگاه نشریات با دسترسی آزاد یا DOAJ (The Directory of Open Access Journals) در سال ۲۰۰۳ در دانشگاه لوند (Lund University) سوئد با ۳۰۰ نشریه با دسترسی آزاد شروع به کار کرد و امروز حدود 12000 نشریه با دسترسی آزاد را در تمام زمینه‌های علم و فناوری، پزشکی، علوم اجتماعی و علوم انسانی پوشش می‌دهد. DOAJ سازمانی عضوپذیر است و اعضای آن در سه دستۀ اصلی طبقه‌بندی می‌شوند: ناشر، عضو عادی و حامی.
عضویت در DOAJ درحقیقت بیان روشن هدف نشریه است و نشان‌دهندۀ تعهد تیم نشریه به کیفیت و دسترسی آزاد به مقالات داوری‌شده است. گروه DOAJ در زمینۀ رعایت اصول شفاف‌سازی گام برمی‌دارد و بهترین روش در انتشار علمی (اصول) است و انتظار می‌رود اعضای DOAJ نیز از این اصول به‌عنوان شرط عضویت پیروی کنند. 
 
عضویت ناشران در DOAJ شامل پرداخت کمک هزینه به سازمان گرداننده DOAJ است. هزینه‌های مربوط را می‌توانید از این لینک مشاهده کنید. اطلاعات کامل درباره نحوه عضویت، شرایط عضویت و همین طور مزایایی که از عضویت انتشارات در DOAJ بدست می آید نیز در این لینک وجود دارد. 
 
 
 
 
 بروز رسانی: دسترسی به پایگاه DOAJ و ارائه سرویس این پایگاه به IP های ایرانی از پاییز 1397 مجددا فعال شده است. در پاییز 1397، موسسه حامی این پایگاه، تعداد ادیتورهای ایرانی را جهت رسیدگی به مجلات افزایش داده و در آذر 1397 درخواست عضویت چند محقق ایرانی را به عنوان داور بررسی کننده مدارک مجلات پذیرفت. 
 
DOAJ  لازم به ذکر است که از زمستان 1395، ارائه‌دهندۀ وب‌سرویس این پایگاه، IPهایی را که از کشور ایران به این وب‌سرویس متصل می‌شوند مسدود کرده است. البته پایگاه DOAJ این موضوع را غیررسمی اعلام کرده اما تغییری در روند نمایه‌سازی و بررسی درخواست‌های ایران اعمال نکرده است.با استفاده از لینک زیر می‌توانید از راهنمای فارسی ثبت‌نام در پایگاه DOAJ اطلاعات تکمیلی را به دست آورید.
 
 
 
 
 
 
به طور کلی برای ثبت نشریۀ خود در پایگاه DOAJ ضرورت دارد به سؤالاتی پاسخ دهید که به شش بخش تقسیم‌ می‌شوند:
۱. اطلاعات اولیۀ نشریه (Basic Journal Information) (۳۵ سؤال)
۲. کیفیت و شفافیت عملکرد هیئت تحریریۀ نشریه (Quality and Transparency of the Editorial Process) (۷ سؤال)
۳. چگونگی دسترسی به محتوای نشریه (How Open is the Journal) (۱ سؤال)
۴. صدور مجوزهای محتوا (Content Licensing) (۵ سؤال)
۵. حقوق مؤلفان و مجوزها (Copyright and Permissions) (۲ سؤال)
۶. مشخصات متقاضی (The qualifiers for the DOAJ Seal) (۳ سؤال) 
 
 

بخش اول: اطلاعات اولیۀ نشریه

در این قسمت باید به ترتیب عنوان نشریه، آدرس اینترنتی، عنوان فرعی نشریه، شماره‌های ISSN چاپی و آنلاین نشریه، نام ناشر، نام مؤسسه یا انجمن، نام شرکت پشتیبان سایت، نام فردی که بتوان با او در ارتباط بود، آدرس پست الکترونیکی فرد، تکرار آدرس ایمیل فرد و نام کشور را وارد کرد. در ادامه باید به برخی سؤالات دیگر نیز پاسخ داد که عبارت‌اند از:
-          آیا نشریه برای انجام فرآیندهای خود پولی دریافت می‌کند؟ آدرس اینترنتی بخشی که اطلاعاتی در این زمینه ارائه می‌دهد؟
-          برای ثبت مقاله در نشریه، باید هزینه‌ای پرداخت کرد؟ آدرس اینترنتی صفحۀ مربوط به پرداخت؟
-          مقالات پژوهشی یا مروری نشریه در یک سال گذشته چه تعداد بوده است؟ آدرس اینترنتی آرشیو مقالات؟
-          آیا نشریه برای دریافت نکردن پول از نویسندگان سیاست‌گذاری خاصی دارد (برای نویسندگان کشورهای درحال‌توسعه)؟
-          نشریه کدام سیاست آرشیو دیجیتالی را دنبال می‌کند؟ نشانی اینترنتی این بخش؟
-          آیا نشریه اجازۀ جستجو در متن کامل مقاله را می‌دهد؟
-          نشریه از کدام شناساگر مقاله استفاده می‌کند؟
-          آیا نشریه ابردادۀ مقالات را در اختیار DOAJ قرار می‌دهد یا خواهد داد؟
-          آیا نشریه می‌تواند آمار تعداد دانلود مقالاتش را نشان دهد؟
-          دسترسی آزاد به متن مقالات نشریه از چه سالی آغاز شده است؟
-          فرمت دسترسی به مقالات به چه صورت است؟
-          مناسب‌ترین کلمات کلیدی توصیف‌کنندۀ نشریه کدام‌اند؟
-          اصل مقالات نشریه به چه زبانی منتشر می‌شوند؟ (شکل 1)
 
  
 شکل 1. اطلاعات مورد نیاز دربارۀ نشریه در سه بخش اول تا چهارم در پایگاه DOAJ
 
 
 

بخش دوم: کیفیت و شفافیت عملکرد هیئت تحریریۀ نشریه 

در این بخش به ترتیب باید به ۷ سؤال پاسخ داده شود: 
۱. آدرس اینترنتی صفحۀ معرفی اعضای هیئت تحریریۀ نشریه؟
2. نوع فرآیند داوری نشریه؟
۳. آدرس صفحۀ اینترنتی که اطلاعات آن را می‌توان مشاهده کرد؟
۴. آدرس اینترنتی صفحۀ نشان‌دهندۀ اهداف و چشم‌انداز نشریه؟
5. آدرس اینترنتی صفحۀ نشان‌دهندۀ راهنمای نویسندگان؟
6. آیا نشریه دارای سیاست خاصی برای بررسی سرقت ادبی دارد؟
7. به طور میانگین، فرایند ثبت مقاله تا چاپ آن چند هفته به طول می‌انجامد؟ (شکل ۲)
 
 
 
شکل 2. سؤالات مربوط به بخش سردبیران و هیئت تحریریۀ مجله در DOAJ  
 
 

بخش سوم: چگونگی دسترسی به محتوای نشریه

در این بخش باید آدرس اینترنتی صفحه‌ای که نشان‌دهندۀ دسترسی آزاد به مقالات درج‌شده است وارد شود (شکل 3).
 
 
 
شکل 3. آدرس صفحه‌ای را وارد کنید که در وب‌سایت خود انتشار آزاد را در آن توضیح داده‌اید   
 
 

بخش چهارم: صدور مجوزهای محتوا 

در این قسمت باید به ۵ سؤال زیر پاسخ داده شود:
1. آیا نشریه اطلاعات صدور مجوز CC (Creative Commons license) قابل‌خواندن توسط ماشین را در ابرداده‌های مقاله قرار داده است؟
2. آیا نشریه اجازۀ استفادۀ مجدد یا تلفیق محتوا را طبق صدور مجوز می‌دهد یا مجوزهای مشابه صادر می‌کند؟
3. آدرس صفحۀ اینترنتی نشان‌دهندۀ مجوزها را وارد کنید.
4. آیا نشریه به خواننده اجازۀ خواندن، فروگذاری، تکثیر، چاپ و لینک دسترسی به متن مقالات ویژه را می‌دهد؟
5. نشریه از کدام سیاست واسپاری استفاده می‌کند؟ (شکل 4)
 
 
 
شکل 4. پنج سؤال DOAJ در زمینۀ شفاف‌سازی وضعیت مجوزهای محتوایی 
 
 
 

بخش پنجم: حقوق مؤلفان و مجوزها

در این بخش سؤال می‌شود که آیا نشریه به نویسنده یا نویسندگان مقاله اجازه می‌دهد که بدون محدودیت حقوق مؤلفان را رعایت کنند یا خیر، همچنین آیا نشریه به نویسنده یا نویسندگان مقاله اجازۀ نشر آثار را بدون محدودیت می‌دهد یا خیر؟ که در صورت تأیید این مطالب، آدرس صفحۀ اینترنتی که این مطالب در آن درج شده باید وارد شود (شکل 5).
 
 
 
شکل 5. سؤالات DOAJ دربارۀ اجازه‌نامۀ نشر به نویسندگان  
 
 
 

بخش ششم: مشخصات متقاضی

در این قسمت نام و نام‌خانوادگی متقاضی، آدرس پست الکترونیکی و تأیید آدرس پست الکترونیکی وارد می‌شود. با تکمیل اطلاعات این قسمت عملا درخواست ثبت خواهد شد و پس از بررسی‌های لازم، نتیجۀ بررسی به ایمیل واردشده ارسال خواهد شد (شکل 6). 
 
 
شکل 6. قوانین DOAJ و اطلاعات اضافی را مرور می‌کند.  
 
 
روند بررسی و ورود به پایگاه DOAJ معمولا 3 تا 6 ماه طول می‌کشد. در این مدت از انتشار غیراستاندارد و بدون متن کامل یک شماره جدا خودداری کنید.  
 
 
 
 
 
 

برای کسب راهنمایی بیشتر می توانید با مشاورین فرنام تماس حاصل کنید.
ما همواره آماده هستیم تا جلسات آموزش سردبیران و تیم مدیریت مجلۀ علمی را برای شما برگزار کنیم.

 

بیشتر بخوانید: راهنمای نمایه سازی در اسکاپوس (پرسش های متداول: روند ثبت نام) 

بیشتر بخوانید:  راهنمای نمایه سازی در اسکاپوس (پرسش های متداول: خود ارزیابی)