کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE)
کمیتۀ اخلاق انتشار یا COPE (The Committee on Publication Ethics)را در سال ۱۹۹۷ گروه کوچکی از ویراستاران نشریه در انگلستان تأسیس کردند که در حال حاضر بیش از 10,000 عضو در سراسر جهان در تمام زمینه‌های دانشگاهی دارد. عضویت در این پایگاه برای سردبیران نشریات علمی و دیگر علاقه‌مندان به اخلاق نشر مجاز است. این کمیته برای ویراستاران و ناشران در تمام جنبه‌های اخلاق انتشار و به‌ویژه نحوۀ رسیدگی به پرونده‌های تحقیق و سوءرفتار، همچون مشاور است. این کمیته انجمنی برای اعضای خود برای بررسی و بحث در مورد موارد خاص فراهم می‌کند؛ به بررسی فردی موارد اعتقاد ندارد، بلکه سردبیران را تشویق می‌کند تا پرونده‌ها را مقامات مناسب (معمولاً مؤسسۀ تحقیقاتی یا کارفرمایان) بررسی کنند. انتظار می‌رود همۀ اعضای COPE از رفتارنامۀ ویراستاران نشریه پیروی کنند.
قضاوت در خصوص مشکلات اخلاق در نشر تنها از عهدۀ سردبیری برمی‌آید که مشاوران حقوقی مجرب و کارآموز در اختیار دارد. این امر به‌خوبی بیانگر اهمیت وجود یک مرجع حقوقی و رسمی رسیدگی به شکایات اخلاق در نشر است که از آن با عنوان کمیتۀ اخلاق در نشر نشریه یا انتشارات نام برده می‌شود. کلیۀ تصمیمات مهم در این کمیته گرفته می‌شود و سردبیر این تصمیمات را به نویسندگان ابلاغ می‌کند. کمیتۀ بین‌المللی اخلاق در نشر یا COPE نیز بر همین اساس بنا نهاده شده است؛ مرجعی که می‌تواند به کمیته‌های اخلاق در نشر هر انتشارات راهکارهای مشورتی ارائه دهد. با توجه به رشد روزافزون تعداد نشریات، وجود کمیتۀ اخلاق در هر نشریه یکی از عوامل اصلی افزایش اعتبار آن‌ها محسوب می‌شود. این کمیته‌ها همانند گذشته تنها نقش تشریفاتی ندارند و تقریباً هر روز در حال فعالیت برای حل عادلانۀ مشکلات هستند. پایگاه‌های استنادی نیز به حضور و عملکرد این واحدها حساسیت ویژه‌ای نشان می‌دهند و نبود کمیته‌های اخلاق می‌تواند به شکست در نمایه‌سازی نشریات منجر شود.
مزایای عضویت در کمیتۀ اخلاق در انتشار
طبق آنچه در پایگاه این کمیته اعلام شده، مزایای عضویت در این کمیته برای اعضا عبارت‌اند از:
- دریافت مشاوره از انجمن در مورد مسائل شخصی (پرونده‌های شخصی یا تلفنی)
- شرکت در سمینار سالانه (رایگان برای اعضا)
- دسترسی به بستۀ آموزش الکترونیک
- استفاده از ابزار حسابرسی اخلاقی برای درک اینکه چگونه باید نشریات را با شیوه‌نامۀ COPE مطابقت داد
- استفاده از لوگوی COPE در نشریه
- کاندیدا شدن برای انتخابات شورای COPE
همچنین منابع دیگری که دردسترس اعضا و افراد غیرعضو قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
- نمودار جریان
- شیوه‌نامه برای ویراستاران نشریه
- شیوه‌نامه برای ناشران
- شیوه‌نامه‌های تمرینی مناسب
- نامه‌های نمونه
- خبرنامه
- بانک اطلاعاتی
- گزارش بحث‌های انجمن
- شیوه‌نامه‌های لغو و...
وﻳﺮاﺳﺘﺎران ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻠﻤﻰ، شرکت‌هایی ﻛﻪ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻠﻤـﻰ بررسی‌شده را ﻣﻨﺘﺸـﺮ می‌کنند، اﻓـﺮاد ﻳـﺎ شرکت‌هایی ﻛﻪ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎﻣﻞ نیستند (ﺑﻪ طور ﻣﺜﺎل وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻳﺎ ﻧﺎﺷﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ) اﻣﺎ علاقه‌مند ﺑـﻪ اﺧـﻼق ﻧﺸـﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻋﻠﻤﻰ ﻓﻌﺎلیت می‌کنند، اﻓﺮادى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از نظر COPE می‌توانند در اﻳـﻦ ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﻋﻀﻮ ﺷﻮﻧﺪ.
با توجه به پیغامی که در این پایگاه قرار داده شده، به دلیل تقاضای عضویت بی‌شمار و بازنگری در فرآیند عضویت نشریات در این پایگاه، فعلاً عضویت در این پایگاه به حالت تعلیق درآمده است. امید است در اواخر امسال عضوگیری را آغاز کنند. با این حال مطابق آنچه در پایگاه اعلام شده، این پایگاه آمادگی ارائۀ مشاوره و راهنمایی را در زمینۀ مسائل اخلاقی نشر از طریق مکاتبه و همچنین سخنرانی دارد. برای این منظور ضرورت دارد با استفاده از آدرس ذیل و تکمیل پرسش‌نامۀ مربوط (شکل ۱) درخواست خود را مطرح کنید.
https://publicationethics.org/contact-us
دیدگاه‌ها