راهنمای نمایه‌سازی نشریات در پایگاه‌های معتبر علمی
(قسمت سوم)
پایگاه‌هایی که یک نشریه می‌تواند در آنها نمایه شود
در نمایه‌سازی نشریات، مهم‌ترین موضوع این است که یک نشریه در چه پایگاه‌هایی و به چه طریقی می‌تواند نمایه شود. پایگاه‌هایی که یک نشریه در آن می‌تواند نمایه شود از نظر اهمیت به سه دستۀ اصلی تقسیم می‌شوند:
1. پایگاه‌های عمومی و مشترک
2. پایگاه‌های تخصصی و موضوعی
3. پایگاه‌های اصلی
پایگاه‌های عمومی و مشترک
تمامی نشریات بدون در نظر گرفتن موضوع تخصصی آنها می‌توانند در این گونه پایگاه‌ها نمایه شوند. این پایگاه‌ها از این نظر خود در دو گروه قرار می‌گیرند:
1. پایگاه‌هایی که جنبۀ تبلیغاتی دارند.
2. پایگاه‌هایی که به نحوی نشان‌دهندۀ پذیرش برخی تعهدها و استانداردهای جهانی هستند.
به این ترتیب یک نشریه به‌راحتی می‌تواند در پایگاه‌های گروه اول ثبت‌نام کند و نشریۀ خود را در آن نمایه سازد. از بارزترین این پایگاه‌ها می‌توان به Googlescholar، Ebsco، Face book، Twitter و... اشاره کرد. همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، حتی ممکن است این پایگاه‌های عمومی شامل شبکه‌های اجتماعی باشند. اما پایگاه‌های دستۀ دوم شامل پایگاه‌هایی هستند که بر مسائلی همچون داوری مقالات، نوع دسترسی به مقالات، رعایت حقوق مؤلفان و قوانین برخورد با تخلفات نشر تأکید دارند.
ثبت‌نام در هردو گروه از این پایگاه‌ها آسان است و با مراجعۀ مستقیم به پایگاه اصلی آن ممکن می‌شود. مثلا با ساخت یک Gmail با عنوان نشریه در پایگاه گوگل، به‌راحتی می‌توانید نشریۀ خود را در Googlescholar ثبت کنید. در خصوص پایگاه‌هایی که نشان‌دهندۀ سیاست‌های کلی نشریه هستند، همچون قبول قوانین نشر COPE یا دسترسی آزاد به متن کامل مقالات (Open Access)، ضرورت دارد متولیان نشریه به پایگاه‌های آنها مراجعه و ثبت‌نام کنند. از سوی دیگر برخی پایگاه‌های عمومی همچون DOAJ، Ebsco و... نیز وجود دارند که متولیان نشریه می‌توانند با مراجعه به این پایگاه‌ها به‌راحتی نشریۀ خود را در آنها ثبت کنند.
در کنار ثبت‌نام در این پایگاه‌ها، پایگاه‌های نمایه‌سازی ایرانی بسیاری نیز وجود دارند که نشریه می‌تواند در آنها ثبت شود و بدین‌وسیله میزان مخاطبان خود را بالا ببرد. ازجمله این پایگاه‌ها می‌توان به SID، Magiran، CIVILICA، Noormags و... اشاره کرد. همان‌گونه که ملاحظه می‌شود فقط در همین گام نخست، با کمی صرف وقت، به‌راحتی می‌توانید نشریۀ خود را در ۱۰ تا ۲۰ پایگاه عمومی ثبت کنید و بدین‌وسیله در معرض دید قرار بگیرید. این امر موجب خواهد شد نشریۀ شما با مخاطبان بیشتری در ارتباط باشد و در صورت علاقه‌مندی آنها، مقالات بیشتری دریافت کند.
پایگاه‌های تخصصی و موضوعی
بسیاری از نشریات علمی به‌صورت موضوعی و تنها در شاخۀ خاصی از حوزۀ علوم منتشر می‌شوند، از این رو این‌گونه نشریات می‌توانند به پایگاه‌های حوزۀ موضوعی خود مراجعه و نشریۀ خود را معرفی کنند. برای مثال نشریه‌های گروه کشاورزی به‌راحتی می‌توانند در شش پایگاه تخصصی در زمینۀ کشاورزی نمایه شوند. چهار پایگاه Abstracts، Agricola، Agrindex، Crop Science Database عمومی‌ترند و دو پایگاه Aquatic Sciences and Fisheries Abstracts (ASFA) و Food Science and Technology Abstracts در دو زمینۀ شیلات و صنایع غذایی تخصصی هستند. نکتۀ جالب توجه این است که یک نشریه ممکن است تنها محدود به پایگاه‌های تخصصی حوزۀ رشتهٔ خود نباشد و بتواند در سایر پایگاه‌های تخصصی نیز نمایه شود؛ به‌طور مثال نشریه‌ای که در زمینۀ گیاهان دارویی منتشر می‌شود علاوه بر پایگاه‌های تخصصی حوزۀ کشاورزی، در سایر حوزه‌ها همچون علوم پایه، علوم پزشکی و دارویی نیز می‌تواند نمایه شود. از این رو هرچه میزان اطلاعات افراد از پایگاه‌های تخصصی بیشتر باشد به همان میزان می‌توانند نشریۀ خود را در پایگاه‌های بیشتری نمایه کنند.
پایگاه‌های اصلی
منظور از پایگاه‌های اصلی دو پایگاه تامسون رویترز (Web of Science) و اسکاپوس (Scopus) است. با توجه به اینکه در حال حاضر این دو پایگاه از وضعیت گزارش‌دهی استنادی خوبی برخوردارند و در تمامی مجامع علمی پذیرفته‌اند، نمایه شدن نشریه در این دو پایگاه را شاید بتوان هدف نهایی هر نشریه‌ای از نمایه‌سازی عنوان کرد. نکتۀ مهم این است که شاخص‌های اصلی در نمایه شدن یک نشریه در این دو پایگاه همانند اکثر پایگاه‌هاست.
بیشتر بدانید: راهنمای نمایه‌سازی در اسکاپوس (پرسش‌های متداول: خودارزیابی)
بیشتر بدانید: راهنمای نمایه‌سازی در اسکاپوس (پرسش‌های متداول: روند ثبت‌نام)
بیشتر بدانید: حضور در نمایه‌نامه‌های جهانی
برگرفته از دستورالعمل وزارت علوم
دیدگاهها