دستورالعمل نحوۀ بررسی تخلفات پژوهشی و مصادیق تخلفات پژوهشی 

ریاست محترم دانشگاه

سلام‌علیکم،

احتراماً، به منظور حفظ و دفاع از حقوق مادی و معنوی تولیدات علمی مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی به جهت اجتناب از تخلفات احتمالی در این موضوع، مصادیق و دستورالعمل نحوۀ بررسی تخلفات پژوهشی (پیوست) جهت اجرا ارسال می‌شود.

بدیهی است نظرات ارشادی اساتید و فرهیختگان معزز دانشگاهی می‌تواند در اصلاح آیین‌نامه‌های مربوطه و ارتقای روند اجرایی آن مؤثر واقع شود.

با آرزوی توفیق الهی

عبدالحسین فریدون

مشاور وزیر و مدیرکل دفتر وزارتی

بسمه‌تعالی

دستورالعمل نحوۀ بررسی تخلفات پژوهشی

مقدمه

یکی از رسالت‌های مهم دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور تولید علم است. به موازات سرمایه‌گذاری برای تولید علم باید در نگهداری این دستاوردها نیز تلاش جدی انجام شود. امنیت تولیدات علمی و حفظ و نگهداری این تولیدات، به‌مراتب از زمینه‌سازی برای تولید آن مهم‌تر است بدین‌وسیله می‌توان از ورود خدشه به اعتبار دانشگاه و تولیدکنندگان واقعی علم جلوگیری نمود. اگرچه مصادیق تخلفات پژوهشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشور اندک است، با این حال وجود یک دستورالعمل واحد که پروندۀ نحوۀ بررسی این تخلفات را یکسان‌سازی نماید ضروری به نظر می‌رسد.

مادۀ 1: اهداف

1-1: صیانت از مالکیت فکری و رعایت حقوق مادی پژوهشگران

1-2: ارج نهادن به اصول اخلاق علمی و پایبندی به آن در جامعۀ علمی

1-3: جلوگیری از تضعیف اعتبار علمی کشور

مادۀ ۲: تعاریف

2-1: تخلف پژوهشی: هرگونه سوءاستفاده از تولیدات علمی و ارائۀ اطلاعات نادرست.

2-2: وزارت: منظور از وزارت در این دستورالعمل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.

2-3: مؤسسه: مؤسسه در این دستورالعمل شامل کلیۀ دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.

مادۀ ۳: آثار پژوهشی و محصولات علمی شامل موارد زیر است:

3-1- طرح پژوهشی و یا ایدۀ مکتوب

3-2- اختراع یا کشفیات، طرح صنعتی

3-3- کتاب

3-4- مقاله

3-5- گزارش علمی و فنی مکتوب

3-6- نرم‌افزار و برنامۀ رایانه‌ای و مستندات مربوط

3-7- پایان‌نامه و رساله

3-8- آثار هنری بدیع

مادۀ ۴: ارکان گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی در «مؤسسه»

4-1: اعضای گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی که متشکل از حداقل ۶ نفر است (شامل رئیس، دو عضو ثابت و ۳ عضو مدعو) که می‌بایست اعضای مدعو در زمینۀ علمی موضوع گزارش‌شده دارای مدرک تخصصی مرتبط باشند و 1 نفر از آن 3 عضو مدعو از خارج از مؤسسه باشد. همچنین حداقل یک نفر از اعضای ثابت گروه دارای ۳ سال سابقه فعالیت پژوهشی در دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی باشد و ترجیحاً دارای رتبۀ دانشیار باشد.

 تبصرۀ ۱: دبیرخانۀ گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی در معاونت پژوهش و فناوری «مؤسسه» مستقر است.

 تبصرۀ ۲: رئیس گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی به پیشنهاد رئیس مؤسسه منصوب می‌شود.

تبصرۀ ۳: اعضای مدعو هیئت بررسی و تحقیق بر اساس موضوع تخلف پژوهشی با پیشنهاد اعضای ثابت و با موافقت رئیس گروه تخصصی دعوت می‌شوند و می‌توانند بر حسب پروندۀ ارسالی به کمیته متغیر باشند.

تبصرۀ ۴: اعضای ثابت گروه تخصصی بررسی تخلفات علمی با پیشنهاد رئیس گروه تخصصی و با حکم معاون پژوهش و فناوری مؤسسه به مدت ۲ سال منصوب می‌شوند.

مادۀ ۵: وظایف گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی در مؤسسه

5-1: برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در خصوص برنامه‌های مربوط به سلامت پژوهش و همچنین نحوۀ پیشگیری از بروز تخلفات پژوهشی در «مؤسسه»

5-2: بررسی پروپوزال‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی با استفاده از نرم‌افزار همانندجو (تشابه‌یاب) جهت جلوگیری از موازی‌کاری و تکراری بودن پایان‌نامه‌ها و در صورت تأیید، ارائۀ گواهی جهت ادامۀ انجام پژوهش

5-3: دریافت یک نسخه از پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی و بررسی در چارچوب موازین اخلاق پژوهش و در صورت تأیید، ارائۀ گواهی جهت انجام امور فارغ‌التحصیلی

5-4: رسیدگی به کلیۀ شکایات در خصوص تخلفات پژوهشی

5-5: ارائۀ گزارش آماری فعالیت‌های گروه تخصصی به معاونت پژوهش و فناوری «مؤسسه»

مادۀ ۶: مراحل اجرایی بررسی تخلفات پژوهشی در گروه تخصصی مؤسسه

6-1: ارسال گزارش‌ها و شکایت‌های تخلفات پژوهشی به صورت مکتوب (با امضا و محرمانه) به دبیرخانۀ گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی

6-2: انتخاب اعضای مدعو و اقدام به تشکیل جلسه به منظور بررسی پروندۀ شکایت یا تخلف

6-3: ارزیابی دقیق کلیۀ مدارک و مستندات پروندۀ شکایت و یا تخلف توسط اعضای گروه تخصصی تخلفات پژوهشی

6-4: استفاده از نرم‌افزار همانندجو (تشابه‌یاب) جهت بازیابی نوشته‌های همانند، اندازه همانندی و منبع اطلاعات همانند در بررسی پرونده‌های تخلفات

6-5: ارسال گزارش کامل از نتیجۀ بررسی تخلف پژوهشی به هیئت‌های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت‌علمی و کمیتۀ انضباطی دانشجویان

این گزارش بایستی حداقل از اطلاعات زیر برخوردار باشد:

6-5-1: نوع تخلف، مدارک و مستندات، دفاعیات مدعی و متخلف، نتیجۀ بررسی و اظهارنظر کارشناس گروه تخصصی

6-5-2: ارائۀ پیشنهاد جریمه در گزارش فوق، متناسب با تخلف از طرف گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی به هیئت تصمیم‌گیری و صدور حکم (هیئت‌های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت‌علمی و کمیتۀ انضباطی دانشجویان)

مادۀ ۷: تصمیم‌گیری و صدور حکم

هیئت‌های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت‌علمی و کمیتۀ انضباطی دانشجویان بر اساس آیین‌نامه‌های انضباطی مربوطه نسبت به صدور حکم اقدام می‌نمایند.

مادۀ ۸: نظارت بر حسن اجرا

نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل به عهدۀ معاونت پژوهش و فناوری «وزارت» و در گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی مؤسسات به عهدۀ معاونت پژوهش و فناوری «مؤسسه» است.

مادۀ ۹: تصویب

این دستورالعمل مشتمل بر یک مقدمه، ۹ ماده و ۴ تبصره در تاریخ 23/12/93 به تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است.

مصادیق تخلفات پژوهشی

الف) سوءرفتارهای پژوهشی

1. عدم داشتن دانش تخصصی و صلاحیت علمی در موضوع مورد پژوهش

2. عدم مراعات صداقت در ارائۀ گزارش کارهای علمی خود برای کسب امتیازات علمی و اداری و ترفیع و ارتقا

3. جانبداری در فرایند انجام پژوهش با دخالت دادن پیش‌فرض‌ها و تمایلات خود، دیگران یا مؤسسۀ سفارش‌دهندۀ پژوهش

4. عدم ارائۀ نتایج واقعی پژوهش به دلیل ترس و تأثیر فشارها و جهت‌گیری‌های سوء پیرامون پژوهشگر

5. عدم پایبندی به عنصر زمان (موعد مقرر) در انتشار نتایج پژوهش (امتناع از انتشار نتایج به‌دست‌آمدۀ پژوهش در بازۀ زمانی معین، به دلیل منافع سودجویانه از روی عمد یا به طور سهوی). فقط به دلایل امنیتی می‌توان انتشار نتایج پژوهش را به زمان دیگر موکول کرد.

6. ابهام و عدم دقت در تدوین گزارش پژوهش یا روشن و شفاف نبودن مرز بین دستاوردهای علمی پژوهشگر و یافته‌های گرفته‌شده از کار دیگران

7. بازنویسی گفته‌های دیگران، بازی با الفاظ، زیاده‌نویسی، کلی‌گویی، جزم‌اندیشی و مصرف‌گرایی

8. تعصب، حسادت، کینه و خشم، غرض‌ورزی عاطفی، توهین و جسارت، تحقیر و استخفاف دیگران، حرمت‌شکنی، بزرگنمایی خود و موضوع، انفعال در نگره‌ها و باورها به دلیل دگرباوری، فریب، آزار و اذیت، بهره‌برداری ناپسند از واژه‌ها و افراد

9. استفاده و استناد به منابع مشکوک و فاقد اعتبار علمی (مجله، سایت حامی مقاله و نویسندۀ مقاله)

10. عدم رعایت منافع ملی در کلیۀ مراحل انجام پژوهش

11. استفادۀ خلاف واقعیت از عناوینی مانند دکتر، کارشناس ارشد، استاد، دانشیار، استادیار و... در آثار پژوهشی

12. هرگونه حذف و تغییر در نشانی اصلی نویسنده یا نویسندگان مقالات علمی

13. عدم استفاده از واژه‌های متناسب با کار انجام‌شده نظیر ترجمه، تألیف، تصنیف، تحقیق

ب) عدم تعهد و مسئولیت نسبت به ذی‌نفعان

14. عدم رعایت منافع ذی‌نفعان در تمام مراحل پژوهش

15. انتساب غیرواقعی پژوهش به افراد فاقد هویت واقعی و فرد یا افرادی که هیچ نقشی در پژوهش ندارند و حذف مؤلف حقیقی (فرد یا افرادی که نقش بسزایی در جنبه‌های علمی پژوهش داشته‌اند) از فهرست نویسندگان

-          در تمامی کارهای نوشتاری مشارکتی، باید نام کلیۀ کسانی که در انجام پژوهش، جمع‌آوری داده‌ها و نظیر آن مشارکت علمی داشته‌اند به‌عنوان مؤلف ذکر شود. در صورت عدم رضایت آنان، یک یا چند مؤلف مجاز به استفاده از داده‌های آن‌ها نیستند.

16. عدم رعایت ترتیب درج اسامی بر اساس سهم هریک از نویسندگان در نگارش پژوهش و مشارکت خلاقانۀ آن‌ها

17. سوءاستفاده از منابع مالی تخصیص‌داده‌شده در جهت انجام پژوهش

18. کتمان نتایج خاصی از تحقیق در ازای دریافت وجوهی از متولیان تحقیق یا تهیۀ گزارش‌های چندگانه که موجب مخدوش شدن نتایج تحقیق و سردرگمی خوانندگان شود.

19. عدم اظهار اطلاعات مربوط به بودجه، افراد و یا مؤسسات حمایت‌کننده و مرتبط با پژوهش و یا اظهارات غیرواقعی در این ارتباط

20. عدم اعلان نام مرکزی که پژوهش در آنجا انجام‌شده

21. تهیه و ارسال مقاله با ذکر نام همکاران و بدون اطلاع قبلی آن‌ها از محتوای مقاله و محل ارسال آن

ج) عدم رعایت حقوق آزمودنی‌ها

22. عدم معرفی مناسب پژوهشگر به آزمودنی‌ها و ارائۀ اطلاعات نادرست دربارۀ خود به آن‌ها

23. عدم روشنگری آغازین در خصوص پژوهش (نوع پرسش‌های پژوهش، درجۀ حساسیت این پرسش‌ها و تأثیر احتمالی پژوهش بر آن‌ها) به آزمودنی‌ها

24. اجبار آزمودنی‌ها جهت مشارکت در پژوهش

25. عدم رعایت حریم خصوصی آزمودنی‌ها

26. استفاده و کاربرد اطلاعات مربوط به آزمودنی‌ها در شرایط خارج از هدف‌های پژوهشی و یا برای مقاصد شخصی

27. عدم رعایت رازداری و ناشناخته ماندن آزمودنی‌ها در پژوهش (افشای هویت)

28. افشای عناوین و نتایج فعالیت‌های پژوهشی که جنبۀ محرمانه دارند.

29. انتشار اسرار و اطلاعات اشخاص یا نهادها، بدون اطلاع و مجوز صاحبان حق

30. عدم رعایت سلامت، ایمنی، ضوابط و استانداردهای لازم جهت حفاظت و آسایش آزمودنی‌ها (انسان، حیوان، گیاه، اشیا، اسناد و مدارک، آثار باستانی و محلی) در حین پژوهش به بهانۀ پیشرفت علم و منافع جامعه

د) جعل داده‌ها

31. ساخت، ثبت و انتشار داده‌ها یا نتایج یک پژوهش یا محصول علمی به صورتی که تمام یا بخشی از داده‌ها یا نتایج مذکور اصلاً وجود نداشته یا غیرواقعی باشد؛ مانند:

-          ارائۀ نتیجه‌های ساختگی به‌عنوان نتیجه‌های آزمایش یا خروجی دستگاه‌های اندازه‌گیری یا نرم‌افزار

-          جابه‌جا کردن نتیجه‌های یک بررسی با نتیجه‌های بررسی دیگر

-          ساختن داده‌های غیرواقعی و یا دادن گزارش غیرواقعی یا ثبت غیرواقعی از آنچه روی نداده است.

-          ارائۀ اطلاعات ساختگی که در واقع هیچ اقدامی برای گردآوری آن‌ها نشده است.

-          داده‌سازی و استفاده از داده‌های مشابه جوامع تحقیقاتی دیگر

هـ) تحریف داده‌ها

32. دست‌کاری یا حذف عمدی کامل یا بخشی از داده‌ها، مراحل، روش‌ها، تجهیزات و مواد مورد استفاده در مطالعه و پژوهش به صورتی که با داده یا یافته‌های واقعی متفاوت باشد؛ مانند:

-          ارائۀ مراحل آزمایشگاهی یا فرآیندهای غیرواقعی تحلیل برای رسیدن به نتیجه‌هایی که در مقاله داده شده است.

-          دست‌کاری نتیجه‌های به‌دست‌آمده از شبیه‌سازی یا آزمایش‌های تجربی

-          حذف بخشی از داده‌ها، نتیجه‌های آزمایشگاهی، یا بخشی از تحلیل‌های نظری که ارائهٔ آن‌ها نتیجه‌های به‌دست‌آمده را مورد تردید قرار می‌دهد.

-          استفاده از نرم‌افزارهای مختلف برای ایجاد تغییرهای غیرواقعی مورد نظر در شکل‌ها یا نمودارها

-          دست‌کاری شرایط آزمایشگاه برای رسیدن به نتیجه‌های دلخواه

-          خوش‌رنگ‌ولعاب جلوه دادن یا بزرگنمایی امور کوچک با هدف پنهان کردن واقعیات بزرگ‌تر

-          دست بردن در داده‌ها، حذف، تعدیل و یا اضافه کردن به داده‌ها به نحوی که آنچه ارائه می‌شود کاری نو بنماید و یا نظریه‌ای خاص با این کار درست جلوه کند.

-          دست‌کاری کردن عمدی دستگاه‌ها و روند تحقیق و آزمایش به نحوی که نظریه‌ای خاص درست یا غلط جلوه کند.

-          بیان ادعا یا پدیده‌ای که واقعی نباشد.

و) سرقت علمی

33. کپی‌برداری کامل یا بخشی از یافته‌های پژوهشی یا محصولات علمی بدون استناد و ارجاع مناسب به صاحب اثر، شامل:

-          اقتباس نزدیک افکار و الفاظ نویسندۀ دیگر

-          تناظر یک‌به‌یک در بیان اندیشه‌ها و شباهت‌های ساختاری در نوشتار

-          انتساب ایده‌ها، نظریات، فرآیندها، نتیجه‌ها یا کلمه‌های دیگران به خود، بدون ارجاع مناسب و با نیت ارائه به‌عنوان کار خویش

-          استفاده کردن از نظریات یا کارکرد افراد دیگر و ارائۀ آن به‌عنوان کار خود بدون ذکر نام و یا دادن اعتبار به آن‌ها

-          استفاده یا تقلید از زبان، فکر و یا اندیشه نویسندۀ دیگر و ارائۀ آن به نام خویش

-          استفاده از کار شخص دیگر به شکل کلمات، فرآورده‌ها و یا نظریات برای نفع شخصی، بدون ارجاع به کار اولیه

-          ترجمۀ کل یا بخشی از آثار دیگران بدون کسب اجازه از مبادی ذی‌ربط، و معرفی آن به‌عنوان یک پژوهش اصیل علمی

-          برداشتن اصل یک مقاله و ثبت آن به نام خود در محل دیگر مانند ترجمۀ مقالۀ ISI  و چاپ آن در مجلات علمی داخلی

-          ارائۀ مقالۀ چاپ‌شده دیگران در سمینارهای داخل یا خارج کشور

-          استفادۀ کامل یا بخشی از مقالات، پایان‌نامه و کتب چاپ‌شدۀ دیگران بدون ارجاع به نویسندگان مقاله، پایان‌نامه، کتب یا اثر

-          کپی‌برداری غیرقانونی از نتایج پایان‌نامۀ دیگران

-          عدم رعایت کلیۀ موازین اخلاقی مرتبط با منابع و آثار چاپی در هنگام استفاده از منابع و آثار الکترونیکی

-          عدم رعایت ارجاع‌دهی طبق سنت‌های ای‌پی‌ای یا شیکاگو و سایر نظام‌های ارجاع‌دهی مرسوم

-          کپی‌برداری یا ترجمۀ مستقیم اغلب شامل استفاده از یک پاراگراف یا بیشتر از منبع اصلی به شکل «کلمه به کلمه» یا «جمله به جمله» (بدون پاورقی) است.

-          کپی‌برداری غیرقانونی از نتایج مقالات: استفاده از اصل جمله و آوردن آن در مقالۀ دیگر، بدون ارجاع به متن اصلی و اجازۀ کتبی از مالک معنوی آن در صورت استفاده از شکل‌ها، نمودارها، جداول، منحنی، عکس، روش‌های انجام یک فرآیند، پرسش‌نامۀ تدوین‌شده و هر چیز دیگری که مستقیماً توسط مؤلف حاصل نشده باشد.

-          کپی نمودن جملات «کلمه به کلمه» یا مونتاژ نمودن پاراگراف‌ها «جمله به جمله» از منابع گوناگون، علیرغم اشاره به مأخذ آن‌ها در انتهای هر جمله یا پاراگراف

تبصره: بیان مستقیم از منبع دیگر با ذکر مرجع صرفاً داخل گیومه بلامانع است.

-          کپی‌برداری از ساختار یا الگوریتم نوشتاری دیگران، به عبارت دیگر، دنبال کردن الگوی چهارچوب نوشتاری دیگران به همان فرم

توضیح: منظور از ساختار یا الگوریتم نوشتار، متدولوژی پژوهش در فرمت تئوری یا روش انجام آزمایش تحقیقاتی است. به عبارت دیگر زمانی می‌توان از روش تحقیق تئوری یا آزمایشگاهی دیگران استفاده کرد که به‌روشنی بیان شود که روش برگرفته از کدام منبع یا مرجع است.

ز) اجارهٔ علمی

34. منظور این است که پژوهشگری به جای آنکه خود به انجام پژوهش بپردازد، افرادی را برای این منظور به کار گیرد و خودش در فعالیت پژوهشی چندان تلاش نکند، سپس، بعد از تحویل کار، با دخل و تصرف اندکی در پژوهش صورت‌گرفته، آن را به نام خود منتشر نماید.

ح) عدم رعایت حقوق مالکیت معنوی و مسئولیت پژوهش انجام‌شده

35. چاپ مقاله توسط دانشجو (پس از فارغ‌التحصیلی) به طوری که استاد/استادان راهنما و یا همکاران فعالیت علمی از مفاد آن مطلع نباشند.

36. نپذیرفتن مسئولیت محتوای مقاله (صحت مطالب مندرج در مقاله) توسط نویسندگان آن

37. عدم پذیرش مسئولیت گروه پژوهشی و صحت کل پژوهش توسط نویسندۀ مسئول

38. عدم سپاسگزاری از افراد حقیقی و حقوقی مشارکت‌کننده در پژوهش، در بخش سپاسگزاری که نویسنده یا نویسندگان بر اساس مستندات ملزم به ذکر نام آن‌ها بوده‌اند.

39. انتساب غیرواقعی پژوهش به مؤسسه‌ای که نقشی در اصل پژوهش مربوطه یا در فعالیت حرفه‌ای فرد نویسنده نداشته است.

40. رعایت نکردن ترتیب درج اسامی در مقالات مستخرج از پایان‌نامه به ترتیب اسم دانشجو، استاد/استادان راهنما و استاد/استادان مشاور

41. پاسخگو نبودن استاد راهنما دربارۀ محتوای پایان‌نامه (درستی/نادرستی) به‌عنوان شخص مسئول

42. اضافه کردن نام افراد در مقاله برای ارتقای اعتبار مقاله بدون اطلاع آن‌ها

43. دادن اطلاعات پایان‌نامۀ دانشجوی در حال دفاع یا فارغ‌التحصیل توسط استاد/استادان راهنما یا مشاور به دیگران و چاپ آن در قالب مقاله حتی در صورت ذکر نام دانشجو یا انتشار آن به‌صورت پایان‌نامۀ افراد دیگر

44. مصادره یا سوءاستفاده از ایده‌ها یا اطلاعات یک اثر تحت داوری توسط سردبیران و داوران این آثار که برای مجلات کنفرانس‌ها و... ارسال شده است.

45. انتشار نتایج طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها توسط دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی در قالب کتاب، مقاله و... بدون هماهنگی و اخذ مجوز از معاونت پژوهشی دانشگاه به‌عنوان مالک حقوق مادی و معنوی این دست پژوهش‌ها

46. چاپ مقالات با استفاده از پایان‌نامۀ دانشجویی توسط استاد راهنما یا مشاور بدون درج نام دانشجو و یا همکار پایان‌نامه و رساله

47. استفاده‌های غیرقانونی از مواد، محتواها، نشان‌های تجاری، رموز تجاری یا اموال فکری تحت پوشش قانون کپی‌رایت

48. استفاده از نام، عنوان و آرم مؤسسات و سازمان‌ها بر روی کتاب، مقاله و... بدون کسب مجوز

49. ترجمۀ متون علمی و ادبی بدون اخذ مجوز از نویسندۀ اصلی اثر

ط) انتشار مجدد

50. چاپ مجدد یک کتاب، مقاله و آثار ادبی و علمی یا بخش‌هایی از آن‌ها که قبلاً در یک نشریۀ چاپی یا الکترونیکی به چاپ رسیده باشد.

-          چنانچه نویسندۀ مقاله‌ای که در یک نشریه در دست بررسی برای انتشار است، تصمیم بگیرد به هر دلیلی آن مقاله را برای نشریۀ دیگری ارسال نماید، باید ابتدا انصراف خود را از انتشار مقاله به صورت کتبی به نشریۀ اول اعلام نماید. این کار حداکثر تا پیش از اعلام پذیرش مقاله برای انتشار در نشریۀ اول امکان‌پذیر است.

-          چنانچه نتایج یک پژوهش به صورت خلاصه در مجموعۀ مقالات یک کنفرانس علمی به چاپ رسیده باشد، ارسال آن، جهت بررسی و چاپ به صورت کامل در یک نشریه، بلامانع است.

ی) همپوشانی انتشارات

51. پژوهشگر داده‌های مقالۀ پیشین خود را با اندکی تغییر در متن، در مقاله‌ای با عنوان جدید به چاپ رساند.

52. چاپ کامل مقاله یا مقالۀ با شباهت بالا در یک مجلۀ دیگر

-          دارندۀ ایدۀ علمی می‌تواند مقاله‌ای که در یک زبان چاپ شده را در یک زبان دیگر نیز به چاپ برساند مشروط بر آنکه به مقالۀ اول ارجاع بدهد.

-          تکرار قسمت‌هایی از بخش «مواد و روش‌ها» در مقالات بعدی همان نویسنده/نویسندگان در صورت ضرورت بلامانع است، اما در هر حال ذکر مرجع لازم است.

ک) خریدوفروش آثار پژوهشی

53. خریدوفروش آثار پژوهشی (مقالات پایان‌نامه و...) به نحوی که خریدار، تحقیق را به نام خود به‌عنوان پژوهشگر یا پدیدآورنده و صاحب اثر استفاده کند.

54. ضبط، خرید، فروش و سوءاستفاده از سخنرانی‌های افراد بدون اجازه

ل) جعل هویت

55. ارائۀ اشتباه هویت خود یا هویت افراد دیگر در بافت علمی/ دانشگاهی

56. انتشار آثاری با اسامی جعلی یا با اسامی افراد دیگر بدون اجازۀ آن‌ها

57. جعل امضا و تهیۀ گواهی پذیرش جعلی جهت اخذ امتیازات مربوطه

تصویب

مصادیق تخلفات پژوهشی در ۵۷ بند در تاریخ 23/12/93 به تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسید و از تاریخ ابلاغ، قابل‌رسیدگی در آیین‌نامه‌های تخلفات پژوهشی است.

دکتر محمد فرهادی